Урокан ц1е: «Ц1ердешнийн легарш».
-Бераш, шу марша дог1ийла!
-Д1айолор ю вешан рог1ера урок.
Ловзар : «Дайна дожар караде»
-Бераш, уьн т1ехь легийна дешнаш девдда шайн дожарех, аша г1о дан деза дожаршна шайн дешнаш схьалохуш.
Слайд:
К1ант, к1антал, к1ентан, к1анта, к1антана, к1антах, к1анте, к1антаца.
-Вайн г1оьнца, дожаршна схьакарий шайх девдда дешнаш. Уьш иштта хир ду.
Слайд:
| Ц1. к1ант Дл. к1ентан Л. к1антана Др. к1анта К. к1антаца Х. к1антах М. к1анте Дс. к1антал | к1ентий к1ентийн к1енташна к1енташа к1енташца к1ентех к1енташка к1ентел |
-Муьлха чаккхенаш ю к1ант бохучу дешан цхьаллин терахьехь коьчалниг дожарехь? Дукхаллин терахьехь?
Слайд:
Цхьаллин терахьехь-к1антаца;
Дукхаллин терахехь-к1енташца.
-Бераш, вай тахана дуьйцур ц1ердешнийн дожаршца хийцадаларх лаьцна.
-Вай сих-сиха легадо дош дожаршца (легадар-хийцар).
-Вай тахана девзар ду ц1ердешнийн легарш. Уьш дерриге а диъ ду.
Слайд:
1-ра легар;
2-г1а легар;
3-г1а легар;
4-г1а легар.
-Х1инца вайна евзар ю ц1ердешний дожаршца хийцадаларан башхаллаш.
Слайд:
Масала: нана, зама, йиша, дешархо.
Ц1. нана, зама, йиша, дешархо.
Дл. ненан, заманан, йишин, дешархочун.
Л. нанна, замнна, йишина, дешархочунна.
Др. нанас, замано, йишас, дешархочо.
К. нанаца, заманца, йишица, дешархочуьнца.
Х. ненах, заманах, йишех, дешархочух.
М.нене, замане, йише, дешархоче.
Дс.ненал, заманал, йишел, дешархочул.
-Легарш билгалдоху цхьаллин терахьехь долчу ц1ердешнийн коьчалниг дожаран чаккхенашца. Масала:
Слайд:
Ц1. собар, малх
Дл. собаран, маьлхан
Л. собарна, малхана
Д. собаро, малхо
К. собарца, малхаца
М. собаре, малхе
Х. собарх, малхах
Дс. собарал, малхал
-Вайна билгалъевли коьчалниг дожаран чаккхенаш.
Слайд:
1-чу легарна чудог1у цхьаллин терахьехь коьчалниг дожарехь–ца,-аца чаккхенаш йолу ц1ердешнаш.
Масала: кор-коран-корана-коро-кораца.
2-чу легарна чудог1у цхьаллин терахьехь коьчалниг дожарехь–нца,-арца чаккхенаш йолу ц1ердешнаш.
Масала: шовда-шовданан-шовданна-шовдано-шовданца.
3-чу легарна чудог1у цхьаллин терахьехь коьчалниг дожарехь–ица чаккхе йолу ц1ердешнаш.
Масала: ваша-вешин-вешина-вашас-вешица.
4-чу легарна чудог1у цхьаллин терахьехь коьчалниг дожарехь– чуьнца чаккхе йолу ц1ердешнаш.
Масала:таллархо-таллархочун-таллархочунна-таллархочо-таллархочуьнца.
-1амийнарг т1еч1аг1деш цхьа т1едиллар кхочушдийр ду вай.
Слайд:
Йоза, аьхке, момсар, кхор, йовхо, ахархо, дошло, г1ала, коч, хьоста, шовда, маккхал, г1алакх, шо, ц1ердош, мангал, юьртахо, г1ашло, доьхка, бухка, ша, къонах, ба1ар, йийбар.
-Схьаязде ц1ердешнаш х1окху рог1аллехь:
хьалхарчу легарна чудог1урш
шолг1ачу легарна чудог1урш
кхоалг1ачунна чудог1урш
доьалг1ачу легарна чудог1урш
Слайд:
хьалхарчу легарна чудог1у: кхор-кхураца, коч-кучаца, мангал-мангалца, маккхал-маккхалца, йийбар-йийбарца, момсар-момсарца, ба1ар-ба1арца, г1алакх-г1алакхца, хьоста-хьостаца, ц1ердош-ц1ердашца;
шолг1ачу легарна чудог1у: йоза-йозанца, аьхке-аьхкенца, йовхо-йовхонца, шовда-шовданца, шо-шарца, бухка-бухканца;
кхоалг1ачу легарна чудог1у: г1ала-г1алица, куралла-кураллица;
доьалг1ачу легарна чудог1у: ахархо-ахархочуьнца, дошло-дошлочуьнца, юьртахо-юьртахочуьнца, г1ашло-г1ашлочуьнца, къонах-къонахчуьнца.
— Хьоме бераш, вай тахана дийци ц1ердешнийн дожаршца хийцадаларх лаьцна. Хии ц1ердешнийн диъ легар хилар. Евзи церан башхаллаш.Т1ейог1учу урокашкахь вай кхин а шордийр ду вешан ц1ердешнийн легарех долу хаарш.
— Х1инца вай ерзайо вешан рог1ера урок.
-1одикайойла шун! -Марша 1ойла