Де дика хуьлда шун, хьоме дешархой!
Тахана вай дуьйцур ду цхьана дешдекъах лаьттачу ц1ердешнийн орамера мукъа аьзнаш хийцадаларх лаьцна.
Цхьана дешдекъах лаьттачу цхьадолчу ц1ердешнийн орамера мукъа аьзнаш лач дожаршкахь хийцалуш нисло. Х1инца хьовсур ду вай цаьрга, масала:
1) Орамера а→о-не
доьрзу лач дожаршкахь:
Ц1. лам
Дл. ломан
Л. ломана
Др. ломо
К. ломаца
М. ломе
Х. ломах
Дс. ломал
2) Орамера а→е-не доьрзу
лач дожаршкахь:
Ц1. кад
Дл. кедан
Л. кедана
Др. кедо
К. кедаца
Х. кедах
М. кеде
Дс. кедал
3) Орамера а доланиг дожарехь
аь- не доьрзу:
Ц1. малх
Дл. маьлхан
Л. малхана
Др. малхо
К. малхаца
Х. малхах
М. малхе
Дс. малхал
4) орамера дифтонг уо доланиг дожарехь
е(э)- йоьрзу:
Ц1. борз
Дл. берзан
Л. барзана
Др. барзо
К. барзаца
Х. барзах
М. барзе
Дс. барзал
5) Орамехь и долчу цхьадолу
ц1ердешнаша шайн кеп хуьйцу
Ц1. йиш йис
Дл. эшаран эсаран
Л. эшарна эсарна
Др. эшаро эсаро
К. эшарца эсарца
Х. эшарах эсарах
М. эшаре эсаре
Дс. эшарал эсарал
6) Орамехь доца у долу ц1ердешнаш, лач дожаршкахь и аз уь- не доьрзуш, легало. Масала:
Ц1. тур
Дл. туьран
Л. туьрана
Др. туьро
К. туьраца
Х. туьрах
М. туьре
Дс. туьрал
Цхьана дешдекъах лаьттачу цхьадолчу ц1ердешнийн, орамера мукъа аьзнаш, лач дожаршкахь хийца ца луш а хуьлу.
Масала:
Ц1. бер халкъ
Дл. беран халкъан
Л. берана халкъана
Др. беро халкъо
К. бераца халкъаца
М. бере халкъе
Х. берах халкъах
Дс. берал халкъал
Вай дийцинарг т1еч1аг1деш, легор ду вай ц1ердешнаш – стаг-нах
Ц1. стаг нах
Дл. стеган нехан
Л. стагана нахана
Др. стага наха
К. стагаца нахаца
Х. стагах нахах
М. стаге нахе
Дс. стагал нахал
Цхьа т1едиллар кхочушдан хьовсур ду вай.
Х1ара ц1ердешнаш дукхаллин терахьехь д1аяздан деза вай.
Халкъ
Кор
Бер
Лам
Кад
К1ант
Борз
Гур
Тур
Кан
Г1ан
Х1инца шаьш яздинарг талла:
Халкъ – халкъаш
Кор – кораш
Бер – бераш
Лам – лаьмнаш
Кад –кедаш
К1ант -к1ентий
Борз – берзалой
Гур – гураш
Тур – тарраш
Кан – кенаш
Г1ан – г1енаш
Х1окху урокехь вай дийцинарг ц1ахь карладаккха, легаде ц1ердешнаш: барз, аз, г1аз, б1аьрг.
Цу т1ехь вайн урок чекхъйолу. 1одика йойла шун! Марша 1ойла!