21-г1а урок
Урокан ц1е: «Мукъаза аз (Ъ), элп «Ъъ».
—Маршалла ду шуьга, хьоме дешархой!
-Тахана вай юха а д1ахьур бу нохчийн мотт 1аморехь болийна болу беркате болх!
Слайд:
Дашна юккъе иккхи иза.
Элпаш вовшех къастий цо.
Ала соьга, хьоме Риза,
Муьлха элп ду дуьйцург вай? (Нийса боху)
— Х1окху урокехь вай 1амор ду мукъаза къора аз (Ъ), элп «Ъъ».
-Иштта вай 1амор дуэлп Ъ дешан юккъехь,чаккхенгахь деша а, яздан а.
Слайд:
Нохчийн маттахь Ъ мукъаза аз билгалдеш элп а, хьаьрк а ду.
Цо дешан маь1на хуьйцу: кхор – кхоъ, бина – биъна.
— Тидам бе, билгалдаьхна дешнийн чаккхенгахь муьлха аз хеза.
Слайд:
Залпаъ а, Зараъ а ши доттаг1 ю. И шиъ школе деша яхара. Залпаа шен нене кхаъ баьккхира.
Нана, ас тахана пхиъ даькххина.
— Х1окху предложенешкахь элп ъ йиш хадоран хьаьркан маь1нехь лела.
Слайд:
-Нохчийн маттахь элп Ъ къасторан хьаьркан маь1нехь лела.
Къасторан хьаьрко гойту, мукъаза аз мукъачуьнца д1ауьйш цахилар.
Шелъелла, йохъелла, лахъелла.
—Иза яздо мукъазчу элпашна т1ехьа, мукъачу элпашна хьалха:
Слайд:
Масала: сихъелла, ц1анъелла, тапъаьлла, чекхъяьлла.
-Х1ара байт д1а а еший, билгалдаха къасторан хьаьркаца долу дешнаш:
Слайд:
Б1арзъеш ю саготта гуьйре,
Сов т1уьна, ткъаршЪяьлла еЪча,
Т1ейог1у къежЪелла 1уьйре,
Хьо хьегош де дарах декхна. (Эдилов Х.-М.)
Слайд: нийса иштта хир ду:
Б1арзъеш, ткъаршЪяьлла , къежЪелла.
-Къасторан ъ долу дешнаш, керлачу мог1ане дохуш, хьалхарчу мукъазчу элпах къаста ца до.
Слайд:
Дош керлачу мог1ане доккхуш,Ъ шена хьалхарчу мукъазчу элпах къаста ца до: шелъ-елла, хьагъ-елла, т1ехъ-яьлла, разъ-яьлла.
-1амийнарг т1еч1аг1деш цхьа т1едиллар кхочушдийр ду вай:
маь1нехь т1еоьшу -елла, -яьлла а яздеш, д1аязде х1ара дешнаш.
Слайд:
Хьаг – …(елла) раз – …(яьлла) к1ад – …(елла)
мац – …(елла) аг1ор – …(яьлла) маж – …(елла)
йиц – …(елла) т1ех – …(яьлла) сих – …(елла)
Слайд: (Нийса иштта хир ду)
Хьагъелла разъяьлла к1адъелла
мацъелла аг1оръяьлла мажъелла
йицъелла т1ехъяьлла сихъелла
-Цу т1ехь вайн таханлера урок ерзор ю.
-Шу марша 1ойла! 1одика йойла!
Пайдаэцна литература:
Солтаханов Э.Х.,СолтахановИ.Э.,Эдилов С.Э.«Нохчийн мотт-2 класс» Соьлжа-Г1ала АО«ИПК» «Грозненский рабочий»-2016ш.
Автор:МусаевХамзатАхмедович МБОУ «СОШ №27» г.Грозный.
ТЕСТЫ:
Нохчийндешнашкахь аз долуш,аммахьаьркйоцуэлпкъстаде
(е)
(ю)
(ё) +
(я)