Урок № 23
Де дикахуьлдашун, хьомедешархой!
Мукъаза аз а, элп а Шш довзийтар, яздар.
— Де дика дойла шун, бераш.
— Кийча дуй шу цадевзарг довза, цахуург Iамо?
-Шу кечам бина девллехь, вай дIайолор ю рогIера нохчийн меттан урок.
-ДIаяханчу урокехь вайна муьлха аз а, элп а девзира?
Вайна девзира аз, элп ЧI чI, таханасунашунадовзийталаьакерла аз а, элп а.
ХIокху урокехь вайяздан Iамор ду могIанан а, доккха а Ш ш.
Иштта вайна Iемар ду Ш элп юкъахь долу дешдакъош, дешнаш, предложенеш яздан.
Яханчу урокехь вай Iамийра могIанан а, доккха а чI ЧI
Iамийнарг карладаккхий вай?
Слайд:
чI ЧI (МогIанан а, доккха а элпгойту)
ЧIурам дош дIа а яздеш чIураман суртгойту.
Маса декъах лаьтташ ду и дош?
Слайд:
ЧIурам — чIу–рам (шина дешдекъах лаьтташ ду)
ХIинца и дошюкъахь долуш предложени ялор вай.
Слайд:
Сайна гайта буса урам,
Ас латийра беха…чIурам.
———
ХIинца Iамор дувай могIанан а, доккхаа ш Шэлп.
Муьлха аз дуиза? Мукъа я мукъаза? (мукъазаду)
Слайд:
Ш ш олучу хенахь багахь хIаваана дуьхьало хуьлуш, гIовгIа бен цахеза. Иза мукъаза элп ду
Далорду вай Шш элпаца дешдакъош
Слайд
Ша шо ши шу ше
Аш ош ши уш еш
Ш элп юкъахь долу дешнаш далош, уьш дешдакъошка доькъурду вай хIинца?
Слайд:
шада – ша-да
шаптал – шап-тал
шелиг – ше-лиг
— хьалхара аз [ш] ду
Иштта предложени йоьшур ю вай:
Слайд:
Машар адамийн ирс ду.
Машар – бохучу дашана
——-
Ткъа хIинца, бераш, Iемар ду вай доккха а, могIанан а Шш элп яздан.
Слайд:
Ш – хIара зорбанан доккха элп ду;
ш – хIара зорбанан жима элп ду;
Ш – хIара йозанан доккха элп ду;
ШШШШШШШ…
ш — хIара йозанан жима элп ду
шшшшшшш…
——
Муьлха могIан чу яздо вай йоза? (жимачу могIан чу)
МогIанан лакхара а, лахара а сизаш гайтар
Слайд:
Тидаме мила вухьовсий вай? Стенах тераду вайн элп ш?
Хьаьвди юххехь Iуьллуш ду,
Хьовса цуьнга дика шу:
Ш элп дуй и алалаш,
ДIаяьккхича цуьнан гIаж!
ХIинца схеме а хьовсуш, цкъа хьалха хIаваэхь, цул тIаьхьа тетрадаш тIе яздийрду вай могIанан а, доккха а Шш элп.
Ш элп юкъахь долуш дешнаш даладе вай
Слайд:
шиша
шура
шаьлта.
ХIинца иштта болх бийр бу вай.
Дешнаш яздар.
Слайд:
Дитт — дитташ
Шовда — шовданаш
Кор — кораш
Ведар — ведарш
-Ш, -наш, -аш тIекхетарца хIун хийцадели дешнашкахь?
Дара цхьаъ, хили дуккха а.
——-
Тахана вайна девзира могIанан а, доккха а элп ш Ш.
Хиира Ш элп мукъаза хилар а.
Цу тIехь вай урок ерзайо.
Шун Iодика йойла. Марша Iойла.