22-гIа урок
Урокан цIе: Дешхьалхе орамца цхьаьна язъяр.
Iалашо: берашна дешхьалхе йовзийтар, Iамор. Церан нийсаязъяран бакъонаш йовзийтар.
Урок дIаяхьар.
Маршалла ду шуьга, хьоме бераш! Тахана Делан пурбанца юха а вовшахкхийти вай. Шайн мехкан а, меттан а сий дан, оьзда мехкарий а, гIиллакхе кIентий а кхиадойла шух АллахIа!
ХIинца вай дIайолайо рогIера нохчийн меттан урок.
Слайд:
Орамна со хьалха лаьтта,
Дашна керла маьIна ло,
Цуьнца даим цхьаьна язйо,
ХIун дешдакъа хир ду со?
(Дешхьалхе)
——-
— ХIун ю дешхьалхе? Цо хIун гIуллакх до?
Слайд:
Орамна хьалха а лаьтташ, дашна керла маьIна луш долчу дешдекъах дешхьалхе олу. Дешхьалхенаш дешнашца хоьттина а, къаьстина а язйо.
Дешхьалхе хандашах къаьстина язйо, нагахь санна дешхьалхенний, орамний юккъе ЦА, МА, А дагIахь.
Масала:
Чу ца яхара, дIа ца дийцира, дIа ма кхосса, ара ма вала, хьала а гIаьттина.
—-
Слайд:
Дешархой дIабахара. Дешархой дIа ца бахара.
Iуьйранна хьала а гIаьттина, школе ван кечлуш вара Iусман. Iуьйранна хьалагIаьттира Муса.
-ДIаеша хьалхара ши предложени. Буха сизаш хьакха хандешнашна.
-Муха яздина хьалхарчу предложенехь дешхьалхе дIа — хандашца? (Хоьттина).
-Муха яздина шолгIачу предложенехь дешхьалхе дIа- хандашца? (Къаьстина).
ДIаеша кхоалгIа а, йоьалгIа а предложенеш. Муха яздина шина предложенехь хандешнашца дешхьалхе? (Хоьттина, къаьстина).
-ДIаеша тIаьххьара предложенеш? Маца яздина хандош дешхьалхенца къаьстина?
-Муха язйо дешхьалхе хандашца? (Къаьстина а, хоьттина а).
-Маца язйо дешхьалхе хьандашца къаьстина? (Дешхьалхе хандашца къаьстина язйо, нагахь санна дешхьалхений, орамний юккъе а, ца, ма дагIахь.
-Муьлхачу дешнашца язйо дешхьалхенаш? (Хандешнашца).
-ДIадеша дешнаш. Схьа ца яздо
дIа ца вахара дIа ма ала
тIе ца кхечира
чу а веана.
ХIунда язйина дешхьалхенаш къаьстина? (жоп )
Iамийнарг тIечIагIдар.
— -ХIун ю дешхьалхе? Муха язйо и хандешнашца? Маца язйо и хандашца къаьстина? Керла дешнаш кхолла дешхьалхенийн гIоьнца.
ЖамI дар.
Дешнашца болх.(слайд)
Боьлак –жима нилха хьун-роща.
Бурам –хикеман тайпа-паром.
Баппа – можа зезаг-одуванчик.
-ХIун ю дешхьалхе? Муха язйо иза хандашца?
ЦIахь бан болх .
Дешхьалхенийн гIоьнца I0 дош кхолла.
Хьоме дешархой,хIокху урокехь шуна девзира дешхьалхенийн нийсаязъяр.
АллахIа тIаьхье беркате йойла вайн ! Iодика йойла, маьрша Iойла!
Тест (хаттарш)
I.стенах олу дешхьалхе:
А)къамелан декъах;
Б)дешан декъах;+
В)хуттургах.
2.Караде гIалат:
А)схьамадийца;+
Б)тIе ма кховда;
В)схьа ца яздо.
3.Дешхьалхенан гIоьнца кхолладелла дош караде:
А)кхечира;
Б)кхочур ву;
в)тIекхечира.+
4.къастаде совнаха долу дош;
А) охьавеара;
Б)дехьавала;
В)къолам.+
5)схьадаьлла дош билгалдаккха:
А) лам;
Б)шовданца;
В)дIаала.+
Пайдаэцна литература:
I.Эдилов С.Э. «Самукъане грамматика» Грозный.Издательство « Арфа-Пресс»,20I0г.
2.Мациев А. «Нохчийн-оьрсийн дошам».
3.Солтаханов Э.Х.,Солтаханов И.Э. «Нохчийн мотт» 4-гIа класс.Издательство «Глобус»,20IIг.