Абреческое движение в Чечне (ХIX век)
Никто из них не родился абреком, абреками их сделала власть.Причиной роста абречества на Северном Кавказе, и в Чечне в частности, в ХIХ веке послужили: а) безграмотные действия царской администрации, не...
Абрек Зелимхан Харачоевский
Январь 1872 г.- В с. Харачой Веденского округа родился знаменитый чеченский абрек Зелимхан Гушмазукаев, который вел борьбу против царского самодержавия в 1901-1913 гг.Абрек Зелимхан1905 г. октября 17 - Абрек Зелимхан...
Дерзор
Дуьнен чуьра муьлхха а къам, хIора стаг а санна, Дала шена даха меттиг билгал а йина, шена мотт а, ша-тайпа гIиллакхаш а, духар а, Iер-дахаран кеп а елла ду. Къаьмнех...
VII дакъа. Зама а, оьздангаллех болу къоман кхетам хийцабалар а
Советан Iедал тIедеъча дIаболабелира нохчийн синкхетамна уггаре а хала мур. Оьздангаллин, дерриге дахаран а бух - Дела цхьаъ хиларх тешар дихкина, хIинццалц сийлахь хилларг сийсаздеш, харцонах бакъо еш, сица лай...
VI дакъа. Зама а, оьздангаллех болу къоман кхетам хийцабалар а
Муьлххачу къоман а оьздангаллех болу хьежамаш гуттар а цхьатера боцуш, заманца хийцалуш, нехан Iер-дахаре, цара лелочу дине, и дин мел доггах леладаре - цадаре, церан хьал-бахаме, Iедалан дIахIоттаме, мехкан Iаламе...
V дакъа. Ислам а, нохчийн гIиллакх-оьздангалла а
Дуьненчохь мел долчу къаьмнийн гIиллакхех дика дерг, адаман сина а, дегIана а пайде дерг чулоцуш, оьздангаллин уггаре а лекха лакхе ислам ду, Делера лаьтта доьссина бакъ дин ша хиларе терра.ХIора...
IV дакъа. Нохчийн оьздангаллехь Iаламца а, къинхьегамца а йолу юкъаметтигаш
Нохчийн къоман оьздангаллехь мехала ю стеган Iаламца йолу юкъаметтиг. Iаламца, адамашца санна, лераме а, кхоаме а, къинхетаме а хилар тIедужу стагана. Цундела цуьнан акхарошца, цIахь лелочу хьайбанашца, олхазаршца, лаьттаца, хьаннашца,...
III дакъа. Доьзал а, бераш кхетош-кхиор а
«Доьзал» дешан маьIна дан гIоьртича, гучудолу иза «доь» бохучу орамах хилар. «Доь» шен маьIница «хIу» дашна гергахь ду. Нохчийн маттахь иза дисна хIокху тайпанчу аларшкахь: «доь доцуш вайна», «доьза вайна»....
II дакъа. Нохчийн къоман оьздангаллин коьрта мехаллаш
Нохчийн къоман оьздангаллин коьрта лехам бу адам ларар.Кхуззахь билгалдаккха деза, адам ларар массо а къаьмнийн синмехалла хилар. Бакъду, цхьайолчу юкъараллашкахь стаг, иза муьлхачу социальни тобанна юкъавоьдуш ву хьожжий, лоруш хилла. Масала,...
I дакъа. Оьздангалла а, дахарехь цо лело маьIна а
Къамел дIадолош, уггар хьалха билгалдаккха догIу «оьздангалла», «гIиллакх» бохучу дешнийн маьIна. Тхуна хетарехь, «оьздангалла» бохучу дешан маьIна шуьйра ду «гIиллакх» бохучу дешанчул. ГIиллакх - иза адамаша вовшашца лелочу юкъаметтигийн, гергарлонийн...