Нохчийн мотт «Urok95ru«
АхматовгIеран Солтамурадан Раиса «Лийрбоцурш» 5 класс
(Хасарова Х.Ш. Веданская МБОУ СОШ№2)
ДIадолор
в кадре: -Де дика хуьлда шун !
-Таханлера вай урок лерина йу нохчийн гIарайаьллачу поэтессин, Ахматова Раисин, дахар а, кхолларалла а йовзийта. Иштта вай йийцаре йийр йу цуьнан «Лийрбоцурш» стихотворении а.
Нохчийн къоман литература шуьйра йовзийтарехь мехала хилла, Ахматова Раисин поэзи а.
Слайд
«Хьомечу махко говзанча санна ,
Iамийра бакъ илли декадан со.
Пондаран санна, сан кхолламах дийца
Iемира къоламна, йицйелла наб.»
(Ахматова Р.)
в кадре — Нохчийн халкъан поэтесса Ахматова Раиса йина I928-чу шарахь Соьлжа – ГIалахь къинхьегамхочун боккхачу доьзалехь. Иза дика йевзара вайн махкахь а, дозанал арахьа а. Атта ца хилла цуьнан дахаран некъ. Цуьнан диъ шо кхаьчначу хенахь иза берийн цIийне нисйина. ХIетахь кхета йолайелира Раиса, дахар мел хаза ду нагахь санна ахьа иза дикаллех, къинхьегамах дузуш делахь. Иза цуьнан кхоллараллехь коьрта Iалашо хилла дIахIоьттира. Ишколехь доьшуш йолчу хенахь дуьйна схьа йезайелира Раисина литература. Ша хьехархойн училищ чекх а йаьккхина, ишколехь болх бечу хенахь берашна дика хьоьхуш хилла цо литература. Исбаьхьаллин кIоргаллех йуьзна йу цуьнан поэзи. Цуьнан произведенийн тематика тайп-тайпана йу: Даймохк, зуда-ламанхо, нене болу безам.
-Тахана шуна йовзуьйтур йу » Лийрбоцурш » цIе йолу стихотворении:
Слайд
» Лийрбоцурш»
Чурт аьгна кошана дугIуш,
Цунна тIехь терахьаш къеста…
Эгна дай бакъ толар къуьйсуш,
Дуьненчохь церан нур кхерста.
Кошахь берш цкъа дийна хилла,
Баккхийбеш доьзалех шайн.
Вайн дуьхьа уьш хIаллакьхилла.
Сий дир ду вай даим церан!
ХIан-хIа, шу дицлур дац тхуна,
Шух Iемаш некъ бийр бу оха.
Лаьтта тIехь ирс лоьхучунна
Шух Iамар оьшуш ду чIогIа.
Оха шух дозал до, кIентий,
ПаргIато аш йелла тхуна.
ГIийлачийн хилла вежарий,
ХIора шух хьоме ву суна.
В КАДРЕ: ХIара стихотворени шен кIоргера чулацам а, маьIна долуш йу. Вайна йеша а, кхета а аттачу дешнашца йазйина .Тахана дехаш долчу вайн дуьхьа, бакъо толор къуьйсуш, хIаллакьхиллачу йахьйолчу кIентех лаьцна дуьйцу автора.
Слайд:
Оха шух дозал до, кIентий,
ПаргIато аш йелла тхуна.
ГIийлачийн хилла вежарий,
ХIора шух хьоме ву суна.
В КАДРЕ: — Автора хIокху могIанашкахь билгалдоккху шена и кIентий хьоме хетар, ша царах дозалла дар. ХIунда аьлча, паргIато йелларш а, гIийлачийн вежарий хилларш уьш болу дела.
Слайд
ХIан-хIа, шу дицлур дац тхуна,
Шух Iемаш некъ бийр бу оха
Лаьтта тIехь ирс лоьхучунна
Шух Iамар оьшуш ду чIогIа.
В КАДРЕ: — ХIокху дешнаша вайна гойту , шайх эца масал долуш уьш хилла хилар.
Цундела тиллина Ахматова Раисас шен стихотворенин цIе «Лийрбоцурш» аьлла.
Слайд:
Дешнаш тIехь болх :
аьгна — выдолбленный,
нур — луч, сияние.
В КАДРЕ: -Дуккха а шераш дIаихна Раиса вайца йоцуш, амма цкъа а йицлур йац цуьнан башха поэзи. Дукха хазачу исбаьллин кIоргаллех йуьзна йу цуьнан произведенеш .
-тахана вайна девзи Ахматова Раисин дахар а , кхолларалла а. Йийцаре йи цуьнан «Лийрбоцурш» стихотворени.
-Iодика йойла шун, марша Iойла!
2-гIа дакъа.
Хаарш -зер
(нийсаниг харжа)
I. Мила йу нохчийн литературехь зуда – ламанхочун васт гайтинарг?
а) Исаева М.С.
б) Ахматова Р.С.
в) Курумова С.К.
г) Гайтукаева Б.М.
2.Мичахь дешна Мамакаев Мохьмада?
а)Рабфакехь
б) Нох-ГIалгIайн пачхьалкхан университетехь
в)Нох-ГIалгIайн пачхьалкхан хьехархойн институтехь
г) Орджоникидзехь юьрта бахаман институтехь
3. Ахматова Раисин дахаран шераш ?
А)I938-20I2
Б)I920-I980
В)I928- I992
Г)I9I0-I973