1 класс.

Урок №53. Дешнаш. Предложенеш.

— Де дика хуьлда шун, бераш!

— Шуна хаьа, хIокху дуьнен тIехь массо а хIума цхьана билггалчу хIуманех лаьтташ ю: хьун-диттех, мархаш — хин тIадамех, къамел –предложенех, ткъа тахана вай дуьйцур ду дешнех лаьттарг-предложени хIун ю. Вайна хуур ду предложени хIун ю и муха къасто еза дешнийн цхьаьнакхетарх. Аларан Iалашоне хьаьжжина предложенеш маса тайпана хуьлу а, йозанехь церан чаккхенгахь муьлха сацаран хьаьркаш йохку а.

— Вайн къамел предложенех лаьтта, ткъа предложенеш дешнех.

ХIун ю предложени? Муьлхха а дешнашна хIотталой предложени?

Слайд: Буста ши могIа:

I) Цициг, гоьрга, дика, язйо.

2) Цициг, можа, Iуьллу, дижина

— Муьлххачу дешнех предложени кхолла йиш ю?

— Ала йиш юй:

Слайд:

— Цициго дика язйо. Горга цициг.

— ХIан-хIа. Йиш яц.

— ШолгIачу могIанехь долчу дешнех предложени кхолла хьовсу вай.

Слайд:

Можа цициг дижина Iуьллу.

— Вайна хии цициг можа дуй, и дижина Iуьллий а.

— Сурт хIотто а, дилла а йиш ю вай

Слайд:

Предложенино кхочушхилла яьлла ойла гойту. Предложени, маьIница вовшахкхеттачу дешнех лаьтта.

— ТIедиллар кхочушде вай.

— Схьалахий вай предложенеш.

Слайд:

БIаьсте, бераш, хьун, малх.

ТIекхечира бIаьсте.

Мело-о мох хьоькху.

Нийса жоп иштта хила деза:

— Хьалхарчу могIанехь дешнаш ду, шолгIачу могIанехь ши предложени.

Слайд:

1-ра: ТIекхечира бIаьсте.

2-гIа: Мело-о мох хьоькху.

— ХIора предложенино шен-шен маьIна даьстина. Предложенера дешнаш маьIница, дуьйцучух кхеташ вовшахтесна ду.

— Аларан Iалашоне хьаьжжина предложенеш хуьлу:

Слайд:

дийцаран — Тхо юьрта дахара

хаттаран — Хьо хиллий аьхка юьртахь?

айдаран — Ма хаза хуьлу аьхка юьртахь!

— ТIедиллар кхочушде вай, чаккхенга сацаран хьаьркаш хIиттош.

Слайд:

Тхан доьзал боккха бу тхо бертахь деха со ирс долуш ву хьан буй доттагIий

Нийса жоп иштта хила герга ду

Слайд:

Тхан доьзал боккха бу.

Тхо бертахь деха

Со ирс долуш ву!

Хьан буй доттагIий?

— Предложенеш нийсаязъяран бакъонаш юй-те? Ю. Предложенеш гуттара доккхачу элпаца язйо.

Слайд:

Предложенин чаккхенгахь тIадам, хаттаран я айдаран хьаьрк юьллу.

Царех сацаран хьаьркаш олу.

— Тахана урокехь вайна хии, предложени стенах олу.

— Iеми предложенеш, дешнаш къасто.

— Девзи аларан Iалашоне хьаьжжжина предложенийн тайпанаш, сацаран хьаьркаш хIитто а.

— Хьоме бераш! Кху тIехь чекхйолу вайн таханлера урок. Хаддаза къахьега деза вай вешан мотт кхиорехь. Дала аьтто бойла шу!

— Iодика йойла шун! Марша Iойла!

Пайдаэцна литература:

1. I. Солтханов Э.Х., Солтханов И.Э. «Абат» I кл Соьлжа-гIала: АО «ИПК « Грозненский рабочий» — 2016

2. Исмаилов А. «Дош» Соьлжа-гIала 2005 шо

3. Эдилов С.Э. «Ловзуш, Iема» Соьлжа-гIала 2012 шо.

4. З.Д. Джамалханов, У.Х. Эжаев, Э,Х. Солтаханов. Юьхьанцарчу классашкахь нохчийн мотт хьехаран некъаш. — Грозный: ГУП «Книжное издательство»

Урок кечйинарг: Грозни-гIалин №56 йолчу юккъерчу школан нохчийн меттан, литературин хьехархо Абуева Таиса Ильмадиевна.