3 класс. Нохчийн меттан интернет — урок.
Урок №19.
Тема «Чаккхе»
— Маршалла ду шуьга, хьоме дешархой!
— Юха а дIахьур ю вай-вешан рогIера урок. Луур дар-кхадешар тIехь шун хаарш алсам хуьлийла! Вай тахана дуьйцур ду дешан чаккхенах лаьцна.
— Иштта вай дешан хIоттамах долу хаарш шордийр ду, дашехь чаккхе каро и билгалъяккха Iамор ду.
— Бераш, дага догIий шуна, орамах лаьцна вай Iамийнарг?
— Дешан мичахь лаьтта и? Муьлха дакъа ду орам дешан?
— Муьлха дакъош дара дешан? Муьлханиг Iамор ду вай тахана?
ХIинца а ладогIа жимачу дийцаре
Слайд 1. ( □
Мархин жима кIант ву. КIентан цIе Абу ю. Дас кIантана абат ийцира. КIантана чIогIа хазахийтира. КIанта абатах пайда бора.
— Лохур вай гергара дешнаш (кIант, кIентан, кIантана, кIанта)
Слайд
кIант, кIентан, кIантана, кIанта
— Церан юкъара дакъа муьлханиг ду? (Орам)
— Хьовсур вай орам муьлха бу оцу гергарчу дешнашкахь
Слайд:
Орам-кIант бу
ан, -ана, -а – чаккхенаш ю.
— И дакъа дIадаьккхича хIун хуьлу хьовсий вай?
— ЛадогIа кхин а цхьана дийцаре.
Слайд
Мархин жима кIант ву. (КIант) цIе Абу ю. Дас (кIант) абат ийцира. (КIант) чIогIа хазахийтира. (КIант) абатах пайда бора.
-И дакъа дIадаьккхича вайна цаго дешнашна юккъера уьйр.
Слайд.
Оцу бухахь дисинчу декъо гойту дешнашна юккъера уьйр. Вайна ма-гарра хIора дашехь иза хийцало. Ишттачу декъахолу чаккхе.
Слайд Хьовсур вай таблице
| Лард | Чаккхе |
| Дешархо | -чун -чух -чунна -чуьнга -чо -чул -чуьнца |
| маршо | -нан -нах -нна -не -но -нал -нца |
| догдикалла | -ин -х -ина -е -о -л -ица |
Чекхъяха предложенеш.
- Гергарчу дешнийн юкъарчу декъах … олу.
- Дешан орам каро … дешнаш лаха деза
- Дешан хийцалуш долу декъах … олу.
Чаккхено предложенер чу дешнашна юкъа … тосу
Слайд: (Нийса иштта хир ду)
- Гергарчу дешнийн юкъарчу декъах орам олу.
- Дешан орам каро гергара дешнаш лаха деза
- Дешан хийцалуш долу декъах чаккхе олу.
Чаккхено предложенерчу дешнашна юкъа уьйр тосу.
— Таханлерчу урокехь вайна хии чаккхе хIун ю, Iеми дешнашкахь чаккхе каро, билгалъяккха.
— Дала вешан меттан сий-лерам бан а, иза кхио а кхетам лойла вайна!
— Iодика йойла шун! Марша Iойла!
Пайдаэцна литература:
Солтаханов Э.Х., Солтаханов И.Э., Эдилов С.Э. «Нохчийн мотт — 3 класс» Соьлжа-ГIала АО «ИПК» «Грозненский рабочий» — 2016ш. «СтелаIад» журнал. ЭдиловС.Э.«Самукъанеабат». «Ловзуш, Iема» Эдилов С.Э. Методически пособи. Юкъара дешаран ишколийн юьхьанцарчу классийн хьехархошна.
Кечйинарг: МБОУ «Гимназия №4»
Нохчийн меттан, литературин хьехархо
Хумакиева Зара Хасмагомедовна.