Маршалла ду шуьга хьоме дешархой.
Рог1ерчу урокехь вай дуйьцур ду хуттургаш йоцчу чолхечу предложенешкахь сацаран хьаьркаш х1итторан бакъонех.
Хьалхарчу урокехь вайна евзира хуттургаш йоцу чолхе предложенеш;
чолхечу предложенехь цхьалхе предложени маь1ница а, эшарца а цхьаьнахутту предложени хуттургаш йоцу чолхе предложени ю (хуттургаш а, хуттургийн дешнаш а доцуш).
Уьш вовшахтосуш а, оцу дакъойн юкъаметтигаш билгалйохуш долу декхарш шена т1елоцу эшаро( интонаци).
Масала:
Доклад дика хийтира суна: цу т1ехь вайн халкъан яздархойн исбаьхьчу произведенех лаьцна дуьйцура.
— Оцу предложенера цхьалхе предложенеш цхьаьнатоьхна чулацамца а, эшарца а.
-Барта уьш интонацица билгалйо,ткъа йозанехь тайп- тайпаначу сацаран хьаьркашца (запятой, шит1адам, т1адамца запятой,тире, маь1нашка хьаьжжина).
— Хуттургаш йоцчу чолхечу предложени юкъа йог1учу предложенешна юккъе шит1адам буьллу кху меттигашкахь:
Хьалхарчу предложенехь дуьйцучун бахьана шолг1ачу предложенино гойтуш хилахь а, х1унда аьлча боху бахьанин хуттург ца олуш йитахь а.
Масала:
Цхьогал х1иллане ду: цо ша цкъа хадориг ворх1азза юсту.
Х1унда аьлча —боху хуттург хилахь, цунна хьалха ц1оьмалг юьллу, м а с а л а:Цхьогал х1иллане ду, х1унда аьлча цо ша цкъа хадориг ворх1азза юсту.
Хьалхарчу предложенин чулацам билгалбеш шолг1аниг хилахь а шит1адам буьллу.
масала:
Х1инца новкъа ваьлларг со-суо вацара: базара даха даьлла Ваша а, деца а дара, цаьрца цхьаьна со а вара.
(цу предложенехь маь1ница — х1унда аьлча- боху хуттург юкъаяло мега. Иза юкъаялаяхь, цунна хьалха ц1оьмалг йилла еза).
Хьалхарчу предложенино чулоцург т1едузий шолг1ачо кхочушдеш хилахь а буьллу шит1адам.
масала:
Со юхахьаьжча, суна го: г1опара хаьхкина вог1уш г1алг1азкхи вара.
Со юхахьаьжира, суна гира: чехка вог1уш вара Анзор.
-Хуттургаш йоцчу чолхечу предложенешкахь цуьнан дакъошна юккъера маь1нин юкъаметтигаш дукха билгала къаьсташ а ца хуьлу, цундела церан чулацамехь билгалъяха езаш хуьлу уьш,къамел дечун а, ладуг1учун а юкъарчу хааршна т1е а тевжаш. Масала:
Шелъяла юьйлира, мох хьаькхира.
-Оцу предложенин маь1на тайп- тайпана дан тарлуш ду.Нагахь санна къамел дечо 1аламехь болу хийцамаш бийцахь, т1аккха цо и хийцамаш багарбаран хьесапехь бовзуьйту, предложени дагардаран эшарца (интонацица)схьа а олу, ткъа йозанехь оцу предложенешна юккъе запятой юьллу.
— Нагахь санна къамел дечо шелъяларан бахьана довзуьйтуш делахь, чолхечу предложенехь бахьанин юкъаметтигаш билгалйоху, т1аккха и предложени хаамбаран хьесапехь олу, аз лах а деш, шолг1ачу декъехь, ткъа йозанехь предложенешна юккъе шит1адам буьллу, масала:
Шелъяла юьйлира: мох хьаькхира.
-Х1инца 1амийнарг т1е а ч1аг1деш, цхьа т1едиллар кхочушдан таро хир ю вайн.
Ялийна прдложнеш оьшшучу эшарца д1а а йоьшуш, цуьнан г1оьнца маь1нин юкъаметтигаш билгалйохур ю вай:
Адаман иэс к1айн кехат ду: наггахь дика язло, ткъа наггахь –вуон.
( хьалхарчу предложенино чулоцург т1едузу шолг1ачо –шит1адам буьллу).
Олхазарийн г1ара яцара хезаш: тов йолчу хенахь эшарш ца лоькху цара.
( предложенехь дуьйцучун бахьана шолг1ачу предложенино гойтуш ду,цундела царна юккъе шит1адам буьллу).
Дукха луьйш верг сахьтан д1асалесташ болчу 1айгах тера ву: иза а, важа а сацон деза.
( хьалхарчу преложенехь дуьйцург т1едузу шолг1ачо, царна юккъе а шит1адам буьллу) .
Сингаттаме ю со: соьца сан нана яц.
(предложенени бахьанин маь1на долуш ю, —х1унда аьлча- боху хуттург юкъаяло мегара, амма и ца олуш йитина , цундела шит1адам биллина).
-Сацаран хьаьркех долу хаарш шун муха ду хьовсур ду вай х1инца, т1едиллар кхочуш а деш.
-Къастаде,муьлха сацаран хьаьрк х1отто деза предложенехь:запятой , запятойца т1адам,шит1адам.
СлайдLне читать)
Олхазарийн г1ара а д1атийра(?)буьйса юьйлира.
Делкъал т1аьхьа пхи сахьт даьлла хан яра (?)1имран хьуьжаре ваха кечлуш вара.
Воккхавера к1ант(?) башха 1алам дара б1аьрго схьа ма- лоццу.
Сан болх кхечу кепара бара (?) со нохчийн мотт толлуш вара.
-Т1едилларан нийса жоп:
Олхазарийн г1ара а д1атийра:буьйса юьйлира.
Делкъал т1аьхьа пхи сахьт даьлла хан яра ;1имран хьуьжаре ваха кечлуш вара.
Воккхавера к1ант, башха 1алам дара б1аьрго схьа ма- лоццу.
Сан болх кхечу кепара бара: со нохчийн мотт толлуш вара.
Тахана вайна евзира хуттургаш йоцчу чолхечу предложенешкахь сацаран хьаьркаш х1итторан бакъонаш, барта уьш интонацица билгалъяр а девзи ,ткъа йозанехь маь1нашка хьаьжжина шит1адам билларан билгалонаш а евзи.
Ц1ахь, шаьш ешначу муьлххачу цхьаьна текста юкъара схьакарае хуттургаш йоцу чолхе предложенеш.
Цу т1ехь вай урок ерзор ю, шун 1одика йойла, марша 1ойла.